Obok prawa autorskiego, które stanowi podstawowe narzędzie ochrony programów komputerowych, wytwory intelektualne tworzone w branży informatycznej, mogą być chronione także prawami własności przemysłowej. Wynalazki z dziedziny informatyki i nowych technologii mogą być pod pewnymi warunkami opatentowane, techniczne rozwiązania o użytecznym charakterze – chronione jako wzory użytkowe, a oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwa z branży informatycznej - rejestrowane jako znaki towarowe.
Obok formalnych sposobów ochrony oferowanych przez system prawa własności przemysłowej, możliwe jest także korzystanie przez przedsiębiorstwa z tej branży z nieformalnej ochrony informacji o charakterze technicznym jako tajemnicy przedsiębiorstwa.
1. Patentowanie wynalazków implementowanych za pomocą komputera
W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych, gdzie obowiązują bardzo liberalne zasady patentowania rozwiązań softwarowych, zarówno w Europie, jak i w Polsce istnieją formalne ograniczenia w zakresie patentowania programów komputerowych. Na gruncie europejskich regulacji patentowych, programy komputerowe „jako takie” nie są bowiem uważane jako wynalazki i w związku z tym są wyłączone z zakresu patentowania.
Powodem tego wyłączenia jest fakt, że program komputerowy lub schemat takiego programu traktowany jest jako wytwór abstrakcyjny (nietechniczny), podczas gdy wynalazek - aby mógł być opatentowany - musi odnosić się do dziedziny techniki i mieć techniczny charakter. W przypadku programów komputerowych wyłączenie to rozciąga się także na elementy, które są integralną częścią programu oraz aplikacje, dla których program został stworzony (przetwarzanie danych, algorytmy, metody biznesowe). Patentowalne nie są też algorytmy stanowiące metody rozwiązywania zagadnień matematycznych, a stosowane w programach komputerowych, dopóki nie znajdują praktycznego, technicznego zastosowania i stanowią jedynie oczywistą, z punktu widzenia prawa patentowego, implementację w ramach przedmiotu zgłoszenia.
Pomimo, iż programy komputerowe „jako takie” nie mogą być formalnie opatentowane, to jeśli rozwiązanie objęte zastrzeżeniem patentowym specyfikuje komputer lub inne konwencjonalne urządzenie nadające się do zaprogramowania i posiadające jedną lub więcej nowe cechy, które są w całości lub w części urzeczywistniane za pomocą programu komputerowego, powinno być ono rozpatrywane jako tzw. wynalazek implementowany za pomocą komputera (computer-implemented inventions).
Przesłanki patentowalności wynalazków implementowanych za pomocą komputera
W praktyce, wynalazek implementowany za pomocą komputera może stanowić patentowalny wynalazek, pod warunkiem, że posiada techniczny charakter, to znaczy wnosi tzw. wkład techniczny do stanu techniki - stanowi „rozwiązanie problemu technicznego”. Takie wynalazki implementowane za pomocą komputera, które spełniają ten warunek, nie są traktowane jako programy komputerowe „jako takie” i w konsekwencji nie są objęte wyłączeniem z zakresu patentowania.
Wkład techniczny wynalazku implementowanego przy pomocy komputera może przy tym wynikać z:
»»technicznego charakteru problemu leżącego u podstaw wynalazku i rozwiązywanego przez zastrzeżony wynalazek;
»»środków mających charakter techniczny, stanowiących rozwiązanie postawionego problemu;
»»efektów uzyskanych w wyniku rozwiązania postawionego problemu;
»»potrzeby przeprowadzenia technicznych rozważań, aby dojść do zastrzeżonego wynalazku implementowanego za pomocą komputera;
»technicznych efektów wykraczających poza normalne, fizyczne interakcje zachodzące między programem a komputerem podczas załadowania w komputerze.
Obok technicznego charakteru, wynalazek implementowany za pomocą komputera, po to aby mógł być opatentowany, musi spełniać tzw. przesłanki patentowalności, którymi są:
»nowość – wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Stanem techniki jest wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w jakikolwiek sposób. Choć, co do zasady, ochrona patentowa ma charakter krajowy, nowość wynalazku oceniana jest w skali światowej. W celu uniknięcia zbędnych wydatków związanych z przygotowaniem dokumentacji patentowej i kosztami administracyjnymi, związanymi ze złożeniem wniosku o udzielenie patentu, należy upewnić się, że wynalazek jest nowy w skali światowej.
Można to zrobić dokonując przy pomocy rzecznika patentowego lub innego wyspecjalizowanego podmiotu tzw. badania stanu techniki, polegającego na sprawdzeniu, czy gdzieś na świecie istnieją już podobne rozwiązania. Ponieważ przesłanka nowości jest kluczowa z punktu widzenia możliwości uzyskania patentu, przedsiębiorstwo, które dokonało wynalazku, powinno podjąć wszelkie kroki zabezpieczające wynalazek przed publicznym ujawnieniem np. zawrzeć umowy o zachowaniu poufności z pracownikami, kontrahentami, zabezpieczenie prototypu przed dostępem osób trzecich itp. Należy mieć na uwadze, że ujawnienie szczegółów wynalazku przed zgłoszeniem go do urzędu patentowego w kraju lub za granicą może skutkować odrzuceniem wniosku o udzielenie ochrony patentowej, właśnie ze względu na brak nowości.
»poziom wynalazczy – wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli nie wynika on dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Brak poziomu wynalazczego stwierdzany jest wtedy, gdy znawca z danej dziedziny techniki może dojść do wynalazku bez wysiłku twórczego, wykorzystując jedynie w sposób standardowy posiadane umiejętności i dostępną wiedzę. Aby wynalazek posiadał poziom wynalazczy, nie jest wystarczające np. zastąpienie pewnych funkcji, elementów istniejącego wynalazku elementami ekwiwalentnymi, sama zmiana części składowych wynalazku itp.
»przemysłowa stosowalność – wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.
W Europie, w tym także w Polsce zostało udzielonych wiele patentów na wynalazki wykorzystujące programy komputerowe, w tym różnego rodzaju rozwiązania stosowane w handlu elektronicznym, urządzenia sterowane przez programy komputerowe.
Przykładami takich patentów są:
»EPO0803105 – system rozliczeń bankowych stosowany w handlu elektronicznym
»»PL170083 – „Sposób przetwarzania danych w multimedialnym urządzeniu komputerowym i multimedialne urządzenie komputerowe”;
»»PL183825 – „Sposób komputerowy do zarządzania danymi oraz sposób jego sterowania”;
»»PL178831 – „Sposób utrzymywania spójności pamięci w systemie komputerowym”.
Źródło:
Poradnik dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw.
Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz